Van ‘weezenverpleging’ naar innovatieve jeugdhulp met lef
Dit jaar vieren we dat we ons al 150 jaar hard maken voor een sterke jeugd. Met alle ervaring die we – samen met onze voorgangers en samenwerkingspartners – in die anderhalve eeuw verzamelden, dragen we bij aan de ontwikkeling van de jeugd- en opvoedhulp in Nederland. Manager Zorg bij Youké Henri Gritter: “ Onze drijfveer blijft om gezinnen en jongeren met innovatieve inzichten duurzaam te helpen.”
Kinderen horen in een gezin. Dat klinkt logisch maar daar dacht men eind negentiende eeuw heel anders over. Weeskinderen worden in die tijd in weeshuizen gestopt of verkocht als goedkope arbeidskrachten. Een groep gegoede burgers richt in 1869 de Vereeniging in het belang der Weezenverpleging op – wat in 1874 Maatschappij Zandbergen wordt*. In de daarop volgende eeuw kiezen steeds meer gezinnen uit liefde voor het pleegouderschap. Er komt meer oog voor de individuele aanleg van het kind en er ontstaan kleinschalige tehuizen. In 1918 wordt KINABU (Nederlandsche kinderen naar Buiten) opgericht. Doelstelling is om bleekneusjes met gezondheidsklachten uit de steden te laten aansterken. Deze koloniehuizen ontwikkelen in de 20ste eeuw door tot medisch kinderdagverblijf. Daarna worden dit therapeutische behandelcentra voor jonge kinderen, die zich samenvoegen tot Stichting Trajectum Novum. Nieuwe inzichten uit de ontwikkelingspsychologie en kinderpsychiatrie winnen aan terrein en er komt meer aandacht voor en bemoeiing met gezinnen en ouders. In 21e eeuw volgen de ontwikkelingen binnen de jeugdzorg elkaar in rap tempo op.
Elkaar aanvullen
In 2014 wordt Youké geboren uit een fusie tussen Zandbergen en Trajectum . “Een gouden match,” noemen Henri, en manager Kwaliteit Erik Klaassen, de samensmelting als ze terugkijken op de afgelopen tien jaar. Erik: “De twee jeugdzorgorganisaties vulden elkaar feilloos aan in wat ze deden en in hoe ze dat deden. Trajectum was vooral ervaren op het gebied van hulp aan het jonge kind, Zandbergen richtte zich meer op iets oudere jeugd.”
Naar het gezin toe
Het werkgebied van Youké was de provincie Utrecht, Gooi en Vechtstreek en een stukje Gelderland. Henri: “Een belangrijk speerpunt in de fusie was: hoe creëren we een wereld zonder 24-uurs zorg? Meer naar het gezin toe en een grotere nadruk op ambulant werken waren onderdeel van Youké’s antwoord. Kinderen en jongeren werden niet langer uit hun woonomgeving naar de bossen gehaald. Youké ging hulp bieden in de buurt van de gezinnen, met inzet van het eigen netwerk.” Met de in 2015 geïntroduceerde Jeugdwet kwam de zorg voor jeugd op het bordje van gemeenten terecht. Een van de uitgangspunten van de nieuwe wet was dat uithuisplaatsing zoveel mogelijk voorkomen moet worden. Erik: “Youké was hier al langer van doordrongen. Voor kinderen is het veel helpender om met ambulante ondersteuning thuis te kunnen blijven in plaats van in een groep geplaatst te worden met jongeren met dezelfde problematiek.”
Integrale aanpak
In de jaren die volgen, wordt de gezamenlijke slagkracht van de twee voorgangers van Youké steeds duidelijker zichtbaar. Henri: “Youké toont lef en creativiteit in het ontwikkelen van manieren om kinderen thuis te laten wonen. In situaties waarin dat niet meer kan bieden we onder andere met pleegzorg een zo thuis mogelijk alternatief. We zijn een van de voorvechters van de integrale JIM aanpak, waarbij gezinnen hulp krijgen van een steunfiguur uit hun eigen omgeving.” Professionals van Youké werken steeds meer samen met scholen en de kinderopvang en komen in toenemende mate bij de gezinnen thuis.
Netwerkorganisaties
Intussen merken gemeenten dat ze beleidsmatig lastig kunnen sturen op de versnipperde hulp. De kosten van de jeugdzorg lopen op en de hulpvragen worden steeds complexer. In 2020 ontstaan de eerste netwerkorganisaties, waarin verschillende jeugdhulpaanbieders samen alle specialistische expertises in huis hebben en zo beter kunnen inspelen op alle verschillende hulpvragen. Youké initieert mede verschillende netwerkorganisaties zoals KOOS Utrecht, een netwerk met Altrecht, de Opvoedpoli, de Rading, Reinaerde en Youké. Andere voorbeelden waar we trots op zijn, zijn MetMaya in Amersfoort – met De Rading en GGZ Centraal Fornhese – en YEPH, een bovenregionaal netwerk voor zeer complexe zorg met Plurijn en ’s Heerenloo.
Ervaringsdeskundigen
Youké blijft vernieuwen en introduceert in 2021 het werken met ervaringsdeskundigen. Daarnaast organiseren professionals zich in integrale specialistische gebiedsteams. Jeugdhulpverleners en gedragswetenschappers met verschillende expertises vormen samen een team en kijken op een integrale manier naar de hulpvraag van een gezin. Zo kunnen zij precies die hulp geven waar het gezin behoefte aan heeft.
Toekomstgericht
Een gezinsvriendelijke samenleving: dat is onze droom. Henri: “We omarmen de thema’s van de Hervormingsagenda en nemen deze mee in onze toekomstambitie. En we houden onze organisatie toekomstbestendig door te kijken hoe we onze schaarse expertise zo optimaal mogelijk kunnen blijven inzetten.”
*Bron: Thuis bij Zandbergen 140 jaar jeugdzorg